Rodzaje blizn mogą różnić się kształtami, strukturą czy też wielkością. Wszystko zależy od tego, w jakich okolicznościach doszło do zranienia ciała i w jakim stopniu została uszkodzona skóra. Jest to wręcz pewne, że w ciągu całego naszego życia nabędziemy choć jedną małą bliznę. A skoro ich powstawanie jest nieuniknioną częścią życia, warto się dowiedzieć o nich czegoś więcej.
Rodzaje blizn ze względu na przyczyny powstawania
Do zranienia skóry może dojść z wielu różnych powodów, a konsekwencją tego są różne rodzaje blizn.
Wśród nich możemy wymienić na przykład takie, jak:
- blizny pooperacyjne – powstają w wyniku doznanych cięć chirurgicznych. Mogą być bardzo rozległe lub naprawdę niewielkie – wszystko zależy od tego, jaki rodzaj operacji był wykonywany i w jakim miejscu na ciele. Dużo zależy też od przebiegu procesu gojenia, nie zawsze większe blizny pooperacyjne oznaczają poważniejszą operację.
- blizna po cesarskim cięciu – u kobiet, które miały wykonane cesarskie cięcie, operacja pozostawia widoczny ślad na wysokości podbrzusza. Najczęściej jest to poprzeczna linia, którą można ukryć pod bielizną. Z różnych względów lekarz może zadecydować jednak o cięciu klasycznym, wówczas blizna po cesarce biegnie pionowo od pępka do spojenia łonowego, co stanowi większy problem estetyczny.
- blizny po oparzeniu – spowodowane są bezpośrednim oddziaływaniem wysokiej temperatury na skórę, ale też kontaktem skóry ze żrącymi substancjami – mocnymi kwasami i zasadami. Częstym powikłaniem ran pooparzeniowych są blizny przerostowe i bliznowce, zmiany wyjątkowo trudne w leczeniu.
- blizny po ospie – są skutkiem rozdrapania krostek. Mimo że rodzice przestrzegają przed tym dzieci, nie zawsze są one w stanie się powstrzymać od drapania. Blizny po ospie mogą tworzyć się również z powodu zakażenia bakteryjnego krostek.
- blizny potrądzikowe – to blizny na twarzy, które powstają po przebytym trądziku.
- blizny po cięciu – tworzą się wtedy, gdy zranimy się jakimś ostrym przedmiotem, na przykład nożem.
Sprawdź też: leczenie blizn
Specyficzne rodzaje blizn – blizny patologiczne
Na to, jakie powstaną rodzaje blizn, ma wpływ wiele czynników – nie tylko sposób, w jaki doszło do utworzenia się rany, ale też w jakich warunkach przebiegało gojenie, a nawet genetyczne skłonności do określonego typu blizn. Jeśli doszło do zaburzeń w procesach gojenia, powstałe zmiany mogą przybierać szczególny wygląd i są wówczas określane jako blizny nieprawidłowe, patologiczne.
Zaliczamy do nich:
- blizny przerostowe – są to blizny, które mają charakter wypukły. Mogą się rozwijać już w początkowej fazie gojenia. Wykraczają lekko nad powierzchnię niezmienionej skóry, ale zachowują się w obrębie wcześniej doznanej rany. Są następstwem nadprodukcji kolagenu oraz innych czynników. Zbyt duża ilość kolagenu powoduje, że nie powstaje gładka blizna, utrzymująca się na równi z resztą skóry, tylko blizna lekko wypukła. Blizny przerostowe są też nieco twarde w dotyku i przyjmują barwę czerwonawą albo różową.
- blizny zanikowe (atroficzne) – w przeciwieństwie do blizn przerostowych są to blizny wklęsłe. Przyczyną ich powstawania jest niedobór kolagenu, który wystąpił w okresie gojenia się rany lub rozpad włókien kolagenowych już w głębokich warstwach skóry. Prowadzi to do utworzenia się ubytków. Blizny zanikowe pojawiają się najczęściej po przebytym trądziku lub ospie wietrznej i mają okrągły kształt.
- bliznowiec (keloid) – powstaje w wyniku zakłóconego procesu regeneracji skóry, najczęściej po niewielkim urazie, operacji czy oparzeniu. Może też powstać samoistnie, bez uchwytnej przyczyny. Bliznowiec rozrasta się nadmiernie, przekraczając granice rany. Jest twardy, ma guzowatą strukturę i może mu towarzyszyć świąd oraz ból. Nie jest łatwy w leczeniu, gdyż ma tendencję do odrastania. Co ciekawe, bliznowiec występuje zdecydowanie częściej u osób ciemnoskórych niż u osób rasy białej. Co więcej, szacuje się, że około 16% ciemnoskórej populacji ma tego rodzaju blizny. Problem ten natomiast w ogóle nie dotyczy albinosów.
Jak leczyć poszczególne rodzaje blizn?
Warto się dowiedzieć, co na blizny można zastosować, aby były mniej widoczne. Wybór metody może zależeć od rodzaju blizny, miejsca, w którym zmiana występuje, a także czasu jej powstania. Z reguły im świeższa jest dana blizna, tym więcej można zdziałać.
- Preparaty silikonowe – stosuje się je po zdjęciu szwów lub od razu po zamknięciu się rany, w celu zapobiegania bliznom przerostowym. Są to żele, kremy, opatrunki lub plastry, które aplikuje się w miejscu blizny. Preparaty te chronią tkanki przed utratą wilgoci i zapewniają im odpowiednie nawilżenie, co hamuje przerost blizn. Powinny być stosowane 2 razy dziennie, aż do momentu pojawienia się zadowalających efektów.
- Kompresjoterapia (metoda uciskowa) – tą metodą można leczyć blizny po oparzeniu. Polega na stosowaniu ucisku na świeżo wytworzoną bliznę, z wykorzystaniem specjalnych wyrobów uciskowych – opasek i ubrań. Stały ucisk prowadzi do poprawy składu i jakości tkanek. Dzięki temu blizna ulega redukcji, jest bardziej płaska i ma mniejszy rozmiar, a natężenie jej zaczerwienienia maleje.
- Maści i kremy na blizny – godne polecenia są kremy, które w swoim składzie zawierają wyciąg z cebuli i heparynę – składniki przyśpieszające regenerację tkanki, zmiękczające i uelastyczniające. Przy wczesnym sięgnięciu po taki krem i stosowaniu go naprawdę regularnie, istnieje szansa na spłaszczenie i rozjaśnienie blizny.
- Laseroterapia – ten sposób na blizny pozwala na korektę nawet starych blizn. Można go zastosować na blizny zanikowe, jak na przykład ślady po trądziku, ale także na blizny przerostowe i keloidy. Dzięki pobudzeniu skóry do regeneracji i zniszczeniu nieprawidłowo zbudowanych tkanek, blizna staje się widocznie mniejsza i bardziej zrównana ze skórą.
- Doogniskowe podanie glikokortykosteroidów – stosuje się w przypadku blizn przerostowych i keloidów. Skutkiem iniekcji jest nie tylko zredukowanie świądu i dolegliwości bólowych, ale także zmiękczenie i spłaszczenie blizny.
Wśród innych sposobów na blizny można wymienić: peelingi lekarskie, kriochirurgię, radioterapię, chirurgiczne usuwanie blizn.
Pamiętajmy, że już na etapie gojenia warto podjąć działania profilaktyczne, dbając odpowiednio o ranę. Należy odkażać ją regularnie, po każdym myciu i przez pierwsze dni chronić przed zamoczeniem. Poza tym wskazane jest noszenie przewiewnych ubrań, niepodrażniających newralgicznego miejsca. W przypadku blizn pooperacyjnych – takich, jak na przykład blizna po cesarce – należy przez pewien czas unikać dźwigania oraz intensywnej aktywności fizycznej. Jeśli lekarz przepisał antybiotyki, to trzeba je stosować zgodnie z zaleceniami.
Podsumowanie
Istnieją różne rodzaje blizn, które mogą wystąpić z wielu przyczyn. Jeżeli chcemy, aby nasza blizna była jak najmniej widoczna, powinniśmy od samego początku odpowiednio pielęgnować ranę i nie narażać jej na czynniki drażniące. Możemy też wypróbować dostępne w aptece preparaty, jak plastry silikonowe czy maści. Jeśli zaś blizny są duże lub sprawiają nam dyskomfort, poradźmy się lekarza, co możemy z nimi zrobić. Nowoczesne metody dają możliwość zredukowania nawet starych blizn, chociaż warto pamiętać, że są one trudniejsze do usunięcia, niż świeże zmiany.
Bibliografia
1. Zastawny O., Czas, który leczy rany, czyli o powstawaniu blizn u człowieka, 2014
2. Mafong E.A., Ashinoff R., Treatment of hypertrophic scars and keloids: a review, 2000
3. Musto T.A., Scars and keloids, 2004
4. Wagner J.A., Therapy of pathological scars, 2013